این متن خلاصه‌ای از جلسه‌ی کارآفرینی اجتماعی و کسب و کار اجتماعی می‌باشد که پنج‌شنبه ۱۷ دی ماه ۹۴ در پژوهشگاه سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف برپا شد.

در ابتدا حضار به معرفی خود پرداخته و سپس ارائه با اسلایدهایی شروع شد.

کارآفرینی اجتماعی فرآیند دنبال کردن راه حل‌های خلاقانه برای مسائل اجتماعی است. به طور ویژه، کارآفرینان اجتماعی، ماموریتی برای خلق و نگه‌داری ارزش‌های اجتماعی در خود احساس می‌کنند. کارآفرینی اجتماعی خود شامل سه شکل است: سازمان‌های غیر دولتی[1]، کسب و کار اجتماعی[2]، بنگاه اجتماعی[3] و در تصویر زیر تفاوت موارد یاد شده و بنگاه اقتصادی به خوبی بیان شده است.

در واقع مهم‌ترین هدف کسب و کار اجتماعی بر طرف کردن یک مشکل اجتماعی است و در آن گرچه سودآوری به منظور پایدار ماندن کسب و کار مهم است اما سرمایه‌گذاران سودی برداشت نمی‌کنند.

در ادامه به عنوان مثال بسیار موفق، شرکت گرامین دنون مطرح شد که نه تنها پنج میلیون نفر را در بنگلادش از فقر غذایی نجات داده بلکه باعث اشتغال‌زایی در مناطق بومی شده است. این کسب و کار به زحمات آقای محمد یونس، برنده جایزه‌ی صلح نوبل در سال 2006، و سرمایه‌گذاری اصلی شرکت دنون برپا شده است. در این کسب و کار بر اساس اصل کسب و کار اجتماعی در نهایت سرمایه‌گذار فقط اصل پول خود را بر می دارد- بدون سود. ‌لازم به ذکر است هدف اصلی این کسب و کار، تاثیرگذاری اجتماعی[4] است.

نکته‌ی قابل توجه این است که کسب و کار اجتماعی خیریه[5] نیست بلکه یک کسب و کار است. درواقع به جای ماهی، ماهی‌گیری ارائه می‌دهد. به جای صدقه، اشتغال‌زایی می‌کند.

در ادامه نمونه‌هایی وطنی و غیر وطنی از کارآفرینی اجتماعی مطرح شد. از جمله‌ی کارآفرینی اجتماعی وطنی می‌توان به دستادست، روستاکالا، کانون معلولین توانا اشاره کرد. بانک قرض‌الحسنه‌ی رسالت از برترین نمونه‌های وطنی یاد شده‌ است. این بانک به ارائه‌ی وام‌های قرض‌الحسنه می‌پردازد. به منظور پایدار بودن کسب و کار کارمزدی به میزان دو درصد (که در مقایسه با سایر وام‌های رایج بسیار ناچیز بوده و علت آن مدیریت حساب شده بر منابع و هزینه‌ها می‌باشد) اخذ شده و سرمایه‌گذاران اولیه هیچ سودی برداشت نمی‌کنند.

در نهایت باید گفت اگرچه نقدهایی هم بر این مدل وارد است و این یک مدل آرمانی برای جامعه نیست اما باید پذیرفت که دست‌آوردهای این نوع کسب و کار در مواردی بسیار بسیار چشمگیر بوده است. از این رو به نظر می‌رسد لازم است کمی بیشتر در ترویج چنین کسب و کارهایی همت گمارده شود گرچه تعداد فراوانی نیز درحال حاضر فعال هستند.

کتاب کسب و کار اجتماعی نوشته‌ی محمد یونس، که با همت آقایان حسین عنبرستانی و سید وحید رضوی ترجمه شده است، می‌تواند راهنمای بسیار خوبی در این زمینه باشد.

لینک‌های مفید:

http://socialristip.blog.ir/

http://ristip.sharif.ir

ای که وقتت می‌رسد٬ کاری بکن …

[1] NGO

[2] Social Business

[3] Social Enterprise

[4] Impact Investor

[5] Charity